ZASADY UDZIELANIA POMOCY
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje:
- osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt tolerowany lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
- obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt.
Kto może skorzystać z pomocy społecznej
O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie o pomocy społecznej:
- trudna sytuacja życiowa
- trudna sytuacja finansowa
przy czym oba warunki muszą być spełnione jednocześnie.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, na podstawie art. 7 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku, przysługuje osobom i rodzinom z powodu przyczyn, do których należą:
- ubóstwo
- sieroctwo
- bezdomność
- bezrobocie
- niepełnosprawność
- długotrwała lub ciężka choroba
- przemoc w rodzinie
- potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność
- bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych
- brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
- trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
- alkoholizm lub narkomania
- zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe
- klęska żywiołowa lub ekologiczna
Miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być wyższy od kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej /tzw. kryterium dochodowe ustalone zgodnie z art.8 ust. 1 /. Obecnie obowiązujące od 1 października 2015r. kwoty wynoszą odpowiednio:
- osoba samotnie gospodarująca, której dochód nie przekracza kwoty 634 zł
- osoba w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 514 zł
- rodzina, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie
Uprawnienia do pomocy materialnej zależne są od wysokości dochodu w rodzinie przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 (patrz: powody przyznania pomocy) lub innych okoliczności uzasadniających udzielanie pomocy społecznej.
Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Społecznych.
Komu nie przysługuje pomoc
- osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej
- osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela sie świadczeń.
ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE
Zasiłek stały
Przysługuje osobie pełnoletniej:
- samotnej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego (634 zł) wskazanego w ustawie o pomocy społecznej
- pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie jest niższy od kryterium dochodowego (mniejszy lub równy 514 zł)
Całkowita niezdolność do pracy - oznacza zarówno całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Wysokość zasiłku stałego stanowi:
- w przypadku osób samotnych - różnicę pomiędzy kwotą 634 zł tj. kryterium na osobę samotnie gospodarującą, a posiadanym dochodem
- w przypadku osób w rodzinie - różnicę pomiędzy kwotą 514 zł na osobę w rodzinie, a faktycznie posiadanym dochodem na osobę w rodzinie.
W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje.
Wysokość przyznanego zasiłku stałego nie może przekraczać kwoty 604 zł miesięcznie, a także nie może być niższa niż 30 zł.
Osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się o przyjęcie do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed przyjęciem do domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce w takim domu była uprawniona do zasiłku stałego.
Zasiłek okresowy
Przyznany może być osobom i rodzinom, których posiadane zasoby pieniężne nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych w szczególności ze względu na:
- długotrwałą chorobę, jeżeli choroba ta spowodowała wzrost kosztów utrzymania na skutek konieczności stosowania leków, a ich koszt stanowi znaczny uszczerbek w budżecie domowym, dojazdów do placówek zdrowia, zabiegów medyczno - rehabilitacyjnych
- niepełnosprawność, jeżeli powoduje wzrost kosztów utrzymania
O uzyskanie zasiłku okresowego można również starać się z powodu:
- braku możliwości zatrudnienia,
- możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego (np.: oczekiwanie na wypłatę lub przyznanie renty z ZUS)
Starając się o zasiłek z tego powodu powinieneś przedstawić przede wszystkim:
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności/ niezdolności do pracy lub stosowne zaświadczenie lekarskie określające niepełnosprawność, a także dokumenty potwierdzające poniesione koszty leczenia.
Przyznawanie zasiłku okresowego z powodu braku możliwości zatrudnienia zobowiązuje Cię do aktywnego poszukiwania zatrudnienia, które nie może ograniczyć się jedynie do zarejestrowania w urzędzie pracy.
Jeżeli ubiegasz się o świadczenie z pomocy społecznej z powodu bezrobocia powinieneś podjąć każdą pracę, nawet jeśli nie jest ona zgodna z Twoimi kwalifikacjami. Jednym uzasadnionym powodem odmowy są istniejące przeciwwskazania zdrowotne.
Wysokość przyznanego zasiłku okresowego uzależniona jest od dochodu Twojego i Twojej rodziny: wypłacany jest do wysokości różnicy pomiędzy kryterium dochodowym ustalonym dla Twojej rodziny zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, a faktycznie posiadanym dochodem. Zasiłek okresowy w przypadku osoby samotnie gospodarującej nie może być wyższy niż 418zł i niższy niż 20 zł.
Minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:
- w przypadku osób samotnych - 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnej a dochodem osoby
- w przypadku osób w rodzinie - 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem rodziny
Okres na jaki przyznawany jest zasiłek okresowy uzależniony jest od indywidualnej sytuacji osoby czy rodziny. Określa go ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
W przypadku przedłużenia okresu wypłacania zasiłku, do dochodu, który stanowi podstawę do określenia wysokości przyznanego zasiłku, nie wlicza się świadczenia wypłacanego w okresie poprzedzającym jego ponowne przyznanie.
W przypadku podjęcia zatrudnienia przez osobę objętą kontraktem socjalnym pobierającą zasiłek okresowy, może być on wypłacany nadal niezależni eod dochodu, do dnia wynikającego z decyzji przyznającej zasiłek okresowy, nie dłużej jednak niż do 2 miesięcy od dnia, w którym osoba została zatrudniona. Zasiłek okresowy jest wypłacany niezależnie od dochodu w sytuacji określonej w powyżej nie częściej niż raz na 2 lata.
Zasiłek celowy
Zasiłek ten można otrzymać na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, np. na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opały, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów leczenia, bądź też w przypadku straty jaką poniosła osoba lub rodzina w wyniku zdarzenia losowego.
Zasiłek celowy może być przyznany osobom bezdomnym i osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe /patrz: kto może skorzystać z pomocy/ może być przyznany specjalny zasiłek celowy, który nie podlega zwrotowi. Jednak wysokość nie może przekroczyć odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny.
Pomoc w podobnej sytuacji może być przyznana w formie zasiłku okresowego, zasiłku celowego lub pomocy rzeczowej pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
- Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
- Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie
Świadczenie fakultatywne, przysługujące na mocy art. 43 ustawy o pomocy społecznej - może być przyznawane:
- w formie pieniężnej - w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki. Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.
- w formie rzeczowej - polega na udostępnieniu maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających niepełnosprawnym pracę. Przedmioty te i urządzenia są udostępniane na podstawie umowy użyczenia.
ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE
- Pomoc w postaci schronienia, posiłku, odzieży
- Ośrodek Pomocy Społecznej udziela schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym.
- Udzielenie schronienia następuje poprzez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach dających schronienie (np. ośrodki interwencji kryzysowej, hostele).
- Pomoc w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przyznawana dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków.
Sprawienie pogrzebu
Pomoc społeczna obejmuje również obowiązek sprawienia pogrzebu w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego. Sprawienie pogrzebu jest zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym.
Poradnictwo i pomoc instytucjonalna
Ośrodek Pomocy Społecznej oferuje osobom i rodzinom pomoc w formie pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego w szczególności prawnego, psychologicznego, pedagogicznego. Pracownicy socjalni udzielają również pomocy w załatwianiu spraw urzędowych oraz w utrzymaniu kontaktów z otoczeniem. W razie niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania klienta, pracownicy socjalni czynią starania o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej tj. placówce pobytu stałego zapewniającej całodobową opiekę.
Niezależnie od kryterium dochodowego osobom i rodzinom udzielana jest pomoc w postaci pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego, w szczególności prawnego i psychologicznego. Są to świadczenia fakultatywne.
Jeżeli wymaga tego indywidualna sytuacja, osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych, a są jej pozbawione, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych (art. 50 ustawy o pomocy społecznej).
W razie niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę osoba wymagająca opieki całodobowej może ubiegać się o skierowanie do domu pomocy społecznej (art. 54 ustawy o pomocy społecznej).
W ramach systemu pomocy społecznej funkcjonują także placówki zapewniające środowiskową opiekę półstacjonarną. Są to ośrodki wsparcia, które zapewniają całodzienny pobyt, posiłki, podstawowe świadczenia opiekuńcze, rekreacyjno - kulturalne, edukacyjne, rehabilitacyjne.
